මළපහ සමඟ රුධිරය දැකීම හෝ වැසිකිළි බඳුනේ ජලය රතු පැහැයට හැරීම භයානක අත්දැකීමක් විය හැකිය. දරුවාගේ වයස, තත්වය, ලේවැකුණු මළපහ පිටවීම් වාර ගණන සහ ඒ ආශ්‍රිත රෝග ලක්ෂණ මත පදනම්ව මළපහ සමඟ රුධිරය වහනය සඳහා බොහෝ හේතු තිබේ.

මළපහ සමග රුධිරය ඇතිවීමට හේතු මොනවාද?

ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ රුධිර වහනය හේතුවෙන් ගුද මාර්ගයේ රුධිර වහනය ඇතිවේ. ලේ ගැලීම ඉහළ ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ  (ආමාශය සහ ඉහළ කුඩා අන්ත්‍රය) සහ / හෝ පහළ ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ  (පහළ කුඩා අන්ත්‍රය, බඩවැල්, ගුද මාර්ගය සහ ගුද මාර්ගය) විය හැකිය. මළපහ සමඟ පිටවන රුධිරයේ වර්ණය ලේ ගැලීම පැමිණෙන්නේ කොතැනින්ද යන්න පෙන්නුම් කරයි. කළු තාර පැහැ මළපහ මඟින් ඉහළ ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියෙන් ලේ ගැලීමක් නිසා විය හැක. දරුවා රුධිරය වමනය වශයෙන් පිට කළ හැකි හේතු අතර ආමාශය හෝ ග්‍රහණියේ තුවාල, ආමාශයේ දැවිල්ල, ආහාර අසාත්මිකතා, සීලියක් රෝග(celiac disease) ආදිය ඇතුළත් වේ.

මළපහ සමඟ දීප්තිමත් රතු පාට රුධිරය පිටවීම පෙන්නුම් කරන්නේ පහළ ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියෙන් ලේ ගැලීමට වැඩි ඉඩක් ඇති බවය. ගුද මාර්ගයේ ඉරීම, ආහාර අසාත්මිකතාවන් විශේෂයෙන් ළදරුවන් තුළ එළකිරි ආසාත්මිකතා, පොලිප්ස්(Polyps) (බඩවැලේ අසාමාන්‍ය ලෙස වර්ධනයන්) ඊට හේතු වේ.

තක්සේරු කිරීම සහ ප්‍රතිකාර කිරීම

සායනික ඉතිහාසය මත පදනම්ව, රෝග විනිශ්චය කිරීම සඳහා රුධිර පරීක්ෂණ, මළපහ පරීක්ෂණ සහ / හෝ ස්කෑන් පරීක්ෂණ සිදු කරනු ලැබේ. යම් තත්වයන් වලදී, ළමා ආමාශ ආන්ත්‍ර විද්‍යා විශේෂඥ්‍යන්ට කොලොනොස්කොපි පරීක්ෂණ හා / හෝ ඉහළ එන්ඩොස්කොපි පරීක්ෂණයක් සිදු කළ හැකිය. ප්‍රතිකාර ගුද මාර්ගයේ ලේ ගැලීමට හේතු මත රඳා පවතී.

ළමුන්ගේ දුර්වල වර්ධනය හා පෝෂණය

මුල් අවදියේදී, දරුවන් වේගයෙන් වර්ධනය වන බැවින් ශක්තිය හා පෝෂක අවශ්‍යතා වැඩි වී ඇත. සමහර දරුවන් තුළ, පහත සඳහන් කරුණු ඇතුළුව විවිධ හේතු නිසා වර්ධනය දුර්වල විය හැකිය:

• උග්‍ර රෝගාබාධ
• නිදන්ගත රෝග
• දුර්වල අවශෝෂණය
• හෝමෝන ගැටළු
• සීමිත ආහාර වේල
• පෝෂණ ගැටළු

ඔබේ දරුවාගේ දුර්වල වර්ධනයක් තිබේ නම්, ඔහු හෝ ඇය විධිමත් තක්සේරුවක් සඳහා ළමා ආමාශ ආන්ත්‍ර විද්‍යා විශේෂඥ්‍යයකු හමුවීම වැදගත්ය. ඉතිහාසය හා ශාරීරික පරීක්ෂණය මත පදනම්ව, හේතුව තීරණය කිරීම සඳහා වෛද්‍යවරයා සුදුසු පරීක්ෂණ පවත්වනු ඇත. දුර්වල වර්ධනයට හේතුව අනුව ප්‍රතිකාර ආරම්භ කරනු ලැබේ.

හෙලිකොබැක්ටර් පයිලෝරි (Helicobacter pylori) ආසාදනය යනු කුමක්ද?

හෙලිකොබැක්ටර් පයිලෝරි  යනු ආමාශයේ දක්නට ලැබෙන බැක්ටීරියාවකි. හෙලිකොබැක්ටර් පයිලෝරි  ආසාදනය ඇති දරුවන් ආසියාවේ බොහෝ දෙනෙක් සිටිති. සමහර රෝගීන් තුළ, හෙලිකොබැක්ටර් පයිලෝරි  ආසාදනය පහත සඳහන් වේදනා ඇති කරයි:

හෙලිකොබැක්ටර් පයිලෝරි මගින් ආමාශයේ දැවිල්ල ඇති විය හැක

එය ආමාශයේ තුවාල සහ ග්‍රහණියේ තුවාල වලටද හේතු විය හැක. කුඩා බඩවැලේ පළමු කොටස ග්‍රහණිය වේ. ගැස්ට්රයිටිස්(ආමාශයේ දැවිල්ල) සහ තුවාල වලින් ලේ ගැලීම හා රක්තහීනතාවයට හේතු විය හැක.

සුළුතරයක් තුළ, මෙය ආමාශ පිළිකා ඇති කිරීමටද හේතු විය හැක (සාමාන්‍යයෙන් වැඩිහිටි රෝගීන් තුළ).

හෙලිකොබැක්ටර් පයිලෝරි ආසාදනයේ රෝග ලක්ෂණ මොනවාද?

• උදර වේදනාව
• ඔක්කාරය හෝ වමනය
• කුඩා ප්‍රමාණයක් පමණක් ආහාරයට ගැනීමෙන් පසු අපහසුවක් දැනේ.
• රක්තහීනතාවය

මළපහ වල වර්ණය අඳුරු හෝ කළු වර්ණයට වෙනස් විය හැක.

හෙලිකොබැක්ටර් පයිලෝරි ආසාදනය පිළිබඳ පරීක්ෂණ තිබේද?

ඔව්, පහත සඳහන් පරීක්ෂණ මගින් රෝග විනිශ්චය තහවුරු කළ හැකිය:

• හුස්ම පරීක්ෂණය
• මල පරීක්ෂණය
• රුධිර පරීක්ෂාව, සංකූලතා පරීක්ෂා කිරීම ඇතුළු.

ඉහත ඕනෑම පරීක්ෂණ ධනාත්මක රෝගීන්ට එන්ඩොස්කොපි පරීක්ෂාව සමඟ නිසි ඇගයීමක් අවශ්‍ය වේ. එන්ඩොස්කොපි පරීක්ෂාව මගින් ආමාශයේ ආන්ත්‍රයේ ඕනෑම  තුවාලයක් තක්සේරු කිරීමට අන්නස්‍රෝතය, ආමාශය සහ ග්‍රහණිය පෙදෙස බැලීමට ඉඩ සලසන ක්‍රියා පටිපාටියකි. අන්වීක්ෂය යටතේ විශ්ලේෂණය කිරීම සඳහා එන්ඩොස්කොපි විසින් ආමාශයේ හා ග්‍රහණියේ පෙණහලුවලින් බයොප්සි (කුඩා පටක කැබැල්ලක්) ගනු ඇත.

හෙලිකොබැක්ටර්  පයිලෝරි සඳහා ලබා ගත හැකි ප්‍රතිකාර මොනවාද?

ආමාශයේ ඇති ඇසිඩ් ඉවත් කිරීම සඳහා ප්‍රතිජීවක සහ ඖෂධ ලබා දීම ආරම්භ කරනු ඇත.

ආමාශයික දැවිල්ල සහ තුවාල සුව කිරීමට සහ රුධිර වහනය වීමේ අවදානම අවම කිරීමට හෙලිකොබැක්ටර් පයිලෝරි ආසාදනයට ප්‍රතිකාර කිරීම වැදගත්ය.

ඔක්කාරය යනු වමනය හෝ කිරීමට අවශ්‍ය සංවේදනයයි.

වමනය යනු මුඛය හරහා ආමාශයේ අන්තර්ගතය බලහත්කාරයෙන් නෙරපා හැරීමයි.

ඔක්කාරය හා වමනය ඇතිවීමට හේතු මොනවාද?

වඩාත් පොදු හේතු සමහරක් නම්:

ඉහළ ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ ප්‍රතිවාහ(Reflux)

ආමාශයේ අර්ධ වශයෙන් ජීර්ණය වූ ආහාර නැවත ආහාර නලයට ගෙන එන විට ඉහළ ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ ප්‍රතිවාහය(Reflux) සිදුවේ. අන්තර්ගතය සාමාන්‍යයෙන් ආම්ලික වන අතර පිළිස්සීම, ඔක්කාරය, මුඛයේ ඇඹුල් රසය හෝ බඩේ වේදනාව දැනේ. කුඩා දරුවන් තුළ හෝ කතා කිරීමට නොහැකි ළදරුවන් තුළ, ඉහළ ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ ප්‍රතිවාහ(Reflux) සිදු වූ විට ඔවුන්  නිරන්තරයෙන් ඇඬීම සිදුකරයි. ඇතැම් විට, ඉහළ ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ ප්‍රතිවාහ(Reflux) ඇති දරුවන් ආහාර ප්‍රතික්ෂේප කිරීමද කළ හැකිය. දරුණු අවස්ථාවල දී රුධිරය වමනය කරීමටද හැක.

ආමාශ ආශ්‍රිත රෝග

ඔක්කාරය හා වමනය සඳහා තවත් පොදු හේතුවක් වන්නේ ආමාශ ආන්ත්‍රය ආශ්‍රිත රෝගයන්ය. බොහෝ අවස්ථාවන්හීදී, ආමාශය ආන්ත්‍රය ආශ්‍රිතව වෛරස් හෝ බැක්ටීරියා ආසාදන මගින් ඇතිවේ. මෙවිට දරුවා විජලනය නොවන බවට වග බලා ගැනීම වැදගත්ය. ඔහු හෝ ඇය නිතරම වමනය සිදුකරයි නම් හෝ ආහාර හා දියර වර්ග ලබා ගැනීමට නොහැකි නම් වහාම වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර වලට ‌යොමු වන්න. ඔබේ වෛද්‍යවරයා විසින් ඖෂධ නියම කළ හැකිය. ඇතැම් විට, ඔබේ දරුවා අසනීපයෙන් සුවය ලබන තෙක් නහර හරහා ලබා දෙන තරල දින කිහිපයක් අවශ්‍ය වේ.

තක්සේරු කිරීම

ඔක්කාරය හා වමනය ඇති වීමට බොහෝ හේතුන් තිබේ. ඔබේ වෛද්‍යවරයාට ඉතිහාසය හා ශාරීරික පරීක්ෂණ රුධිර පරීක්ෂණ සහ ස්කෑන් පරීක්ෂණ කළ හැකිය. සමහර අවස්ථාවල රෝග විනිශ්චය කිරීම සඳහා එන්ඩොස්කොපි පරීක්ෂාව (Endoscopy) ( ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ කැමරා පරීක්ෂණය) සිදු කරනු ලැබේ.

සෙංගමාලය යනු සමේ කහ පැහැය හෝ ඇස්වල කහ පැහැය ඇති වීමයි. ළදරුවන් තුළ සෙංගමාලය වර්ග දෙකක්  ඇත. අලුත උපන් ළදරුවන්ට ඇතිවන සෙංගමාලය (ජීවිතයේ පළමු දින කිහිපය තුළ ඇතිවන සෙංගමාලය) සහ දිගු කාලීන සෙංගමාලය ( වයස සති දෙකකට වඩා වැඩි ළදරුවන්ට ඇතිවන සෙංගමාලය)

අලුත උපන් ළදරුවන්ට ඇතිවන සෙංගමාලය යනු කුමක්ද?

සෙංගමාලයේ සමේ කහ පැහැය ඇතිවන්නේ රුධිරයේ බිලිරුබින් වලිනි. රතු රුධිර සෛල බිඳ වැටෙන විට බිලිරුබින් නිපදවනු ලැබේ. බිඳ වැටෙන බිලිරුබින් අක්මාව තුළ සකසන අතර බඩවැල් හරහා එය බැහැර කරයි. අලුත උපන් බිළිඳුන් තුළ රතු රුධිරාණු බිඳ වැටීම වැඩි වීමක් දක්නට ලැබේ. අලුත උපන් බිළිඳාගේ අක්මාව පරිණත නැත. එබැවින් එය සෙංගමාලය දක්වා වර්ධනය වේ.

මගේ දරුවා සෙංගමාලය වැළඳී ඇත්දැයි මා කියන්නේ කෙසේද?

ඔබේ දරුවාගේ නාසයට හෝ නළලට මෘදු ලෙස එක් ඇඟිල්ලකින් ඔබන්න. ඔබ තද කරන විට සම කහ පැහැයට හැරේ නම්, ඔබේ දරුවාට සෙංගමාලය වැළඳී ඇත.

අලුත උපන් දරුවාගේ සෙංගමාලය තක්සේරු කිරීම සහ ප්‍රතිකාර කිරීම

අලුත උපන් බිළිඳුන්ගෙන් 60% කට පමණ සෙංගමාලය ඇතිවේ. සමහර අවස්ථාවලදී සෙංගමාලය දරුණු වී මොළයට හානි සිදුවිය හැකිය. ඔබේ දරුවාගේ සෙංගමාල තත්වය පරීක්ෂා කර බැලීම වැදගත් වන්නේ විශේෂයෙන් සමේ කහ පැහැය වැඩි වීම, උස් හඬින් ඇඬීම, අවදි කිරීමට අපහසු වන විටය.

ඔබේ වෛද්‍යවරයා ඔබේ දරුවා පරීක්ෂා කරනු ඇති අතර, සරල රුධිර පරීක්ෂාවකින් හෝ ස්කෑන් පරීක්ෂණයකින් ඔබේ දරුවාගේ සෙංගමාල තත්වය මැනිය හැක. බිලිරුබින් මට්ටම ඉහළ මට්ටමක පවතී නම්, සාමාන්‍යයෙන් දින කිහිපයක් සඳහා ආලෝක චිකිත්සාව(Phototherapy) අවශ්‍ය වේ.

මගේ දරුවාගේ සෙංගමාලය සති 2 ක් ඉක්මවා පැවතුනි. මම කරදර විය යුතුද?

ළදරුවාගේ සෙංගමාලය සති 2 කට වඩා වැඩි කාලයක් තිබීමටබොහෝ හේතු තිබේ. පොදු හේතුව වන්නේ මව්කිරි  නිසා ඇතිවන සෙංගමාලයයි. මව්කිරි නිසා ඇතිවන සෙංගමාලයට නිශ්චිත හේතුව කිසිවෙකු නොදන්නා නමුත් මව්කිරි වල ඇති ද්‍රව්‍යයකට නිමා විය හැක. මව්කිරි  නිසා ඇතිවන සෙංගමාලය සති කිහිපයකට පසු ඉබේම විසඳෙයි.

සති දෙකකට වඩා සෙංගමාලය වැළඳී ඇති ළදරුවන් ළමා ආමාශ ආන්ත්‍ර විද්‍යා විශේෂඥ්‍යයකු හෝ ළමා රෝග විශේෂඥ්‍යයකු විසින් පරීක්ෂා කිරීම සුදුසුය. මව්කිරි සෙංගමාලය හැරුණු විට අක්මා රෝග, ආසාදන, හෝමෝන ගැටළු, පරිවෘත්තීය තත්වයන් වැනි දිගු කාලීන සෙංගමාලයට හේතු වන තවත් තත්වයන් තිබේ.

මේද අක්මා රෝගය ඇතිවන්නේ අක්මාව තුළ මේදය වැඩිපුර සෑදී තැන්පත් වන විටය. වැඩිහිටියන් අතර බහුලව දක්නට ලැබුණද, මෙම තත්වය ළමයින්ට සහ නව යොවුන් දරුවන් අතර, විශේෂයෙන් බරින් වැඩි අයට බලපායි. මේද අක්මාව අක්මාව ඝන වී ක්‍රියාකාරීත්වය අඩු වීමටද හේතු විය හැක.

රෝග විනිශ්චය සාමාන්යයෙන් සිදු කරනු ලබන්නේ රුධිර පරීක්ෂාව, අක්මාවට විශේෂිත ස්කෑන් පරීක්ෂණ කිරීම සහ ඇතැම් විට අක්මාව බයොප්සි පරීක්ෂණක් සිදු කිරීමෙනි. මේද අක්මාව ඇති ළමුන් හෝ නව යොවුන් දරුවන් අක්මාවේ තත්වය නිරීක්ෂණය කිරීම සඳහා ළමා අක්මා ආමාශ ආන්ත්ර රෝග විශේෂඥ වෛද්යවරුන්ගේ උපදෙස් අනුගමනය කිරීම වැදගත්ය. අක්මාව තුළ මේදය තැන්පත් වීමෙන් ඇතිවන දැවිල්ල හා හානිය අවම කිරීම සඳහා ප්රතිකාරද නියම කළ හැකිය.

ළමුන්ට උදර වේදනාව ඉතා සුලභ ගැටළුවකි. උදරයේ විවිධ අවයව වලින් උදර වේදනාව ඇතිවීමට බොහෝ හේතු තිබේ – ආමාශය, ආහාර ජීර්ණ පද්ධතිය, අක්මාව, වකුගඩු, අග්න්යාශය හෝ ප්ලීහාව. නිදන්ගත උදර වේදනාව ඉන්ද්රිය හේතූන් හෝ ක්රියාකාරීත්ව හේතුන් නිසා විය හැකිය.

දරුවන්ගේ උදර වේදනාව සඳහා ඉන්ද්රිය නිසා ඇතිවන රෝග සහ ක්රියාකාරීත්වය නිසා ඇතිවන රෝග

ඉන්ද්රිය නිසා ඇතිවන රෝග: ආමාශයේ ඇතිවන ආමාශ ආශ්රිත රෝග, ආමාශයේ තුවාල, අක්මා රෝග හෝ අග්න්යාශයේ රෝග වැනි ගැටළු වලට ඉහළ උදර වේදනාව ඇති කරයි. පහළ උදර වේදනාව පෙන්නුම් කරන්නේ බඩවැල් රෝග, අසාත්මික බඩවැල් තත්ත්වයන් වැනි කුඩා අන්ත්ර රෝගයි.

ක්රියාකාරීත්වය නිසා ඇතිවන රෝග: නිරන්තරයෙන් පුනරාවර්තන උදර වේදනාව ඇතිවිය හැක්කේ ක්රියාකාරී හේතු නිසා විය යුතු අතර එය මූලික වශයෙන් වෙනස් කළ සංවේදනය හෝ බඩවැලේ ක්රියාකාරිත්වය ගැන සඳහන් කරයි. මෙයින් අදහස් කරන්නේ බඩවැල් වෙනත් ආකාරයකින් හැකිලෙන බව හෝ රෝගියා සාමාන්ය බඩවැල්වල චලනය වේදනාකාරී ලෙස අත්විඳින බවයි. ප්රතිකාරය දරුවාගේ රෝග ලක්ෂණ අවම කිරීම ඉලක්ක කර ඇත.

තක්සේරුව

ළමා ආමාශ ආන්ත්ර රෝග විශේෂඥ වෛද්යවරු ළමුන් හා නව යොවුන් වියේ දරුවන් සිය දහස් ගණනක් පරික්ෂා කර උදර වේදනාවෙන් පෙළෙන ඉන්ද්රිය නිසා ඇතිවන රෝග හා ක්රියාකාරීත්වය නිසා ඇතිවන රෝග අතර වෙනස හඳුනා ගැනීමට ඉහළ පළපුරුද්දක් ඇත. රෝග ඉතිහාසය හා ශාරීරික පරීක්ෂණය මත පදනම්ව, රුධිර පරීක්ෂණ, මළපහ පරීක්ෂණ, විවිධ ස්කෑන් ඇතුළු ඉලක්කගත පරීක්ෂණ ඇණවුම් කරනු ලැබේ. ඔබේ දරුවාගේ රෝග ලක්ෂණ අනුව රෝග ලක්ෂණ සහිත ඖෂධ නියම කළ හැකිය. ආමාශයික ගැටළු, තුවාල හෝ බඩවැල් රෝග සැක කරන්නේ නම් ඇතැම් විට එන්ඩොස්කොපි පරීක්ෂාවක් (ගැස්ට්රොස්කොපි සහ / හෝ කොලොනොස්කොපි) පරීක්ෂාවන සිදු කරනු ලැබේ.

ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ අක්මා රෝගය ඇතිවන්නේ අක්මාවේ සෛල වලට එරෙහිව ශරීර සෛල අසාමාන්ය ලෙස ප්‍රතිශක්තිකරණ ප්‍රතිචාර දැක්වීමෙනි.

මෙම ප්‍රතික්රියාව අක්මාවට හානි සිදු කරයි. ප්‍රතිකාර නොකල හොත්, අක්මාවේ කැළැල් ඇතිවී කාලයත් සමඟ දැඩි වී අක්මාව අකර්මණ්‍ය වේ. ප්‍රතිකාර සඳහා සාමාන්යයෙන් ප්‍රතිශක්තිකරණ මර්දන ඖෂධ ඇතුළත් වේ.